Η Άγνωστη Ουψάλα

Αναλογιζόμενος τις όμορφες εμπειρίες που βίωσα στη Νορβηγία κι έχοντας διαμείνει μερικές ημέρες στη μελαγχολική Στοκχόλμη -οπωσδήποτε πρέπει να επισκεφθείτε την υπέροχη παλαιά πόλη, όπου το αίσθημα μυστηρίου που θα σας διαπεράσει είναι ανεπανάληπτο- ξεκινώ για τη «πολιτεία των θρύλων» (Ralph Hermanns, "Levande Skargard") την Ουψάλα (αγγλ. Uppsala).
Περιβόητη για την πανεπιστημιούπολή της (ειδικά η σχολή Νομικών σπουδών συγκαταλέγεται στις πέντε καλύτερες του κόσμου), η Ουψάλα απέχει περίπου 45 λεπτά από τη Στοκχόλμη. Ύστερα από μία σύντομη διαδρομή εισήλθα στη πόλη.

Οι Ρούνοι του Πανεπιστημίου!
Στην αρχή ομολογώ πως απογοητεύτηκα από το θέαμα. Παντού απέραντα λιβάδια και πάρκα, ευχάριστα μεν για διασκέδαση, ακατάλληλα δεγια εξερεύνηση. Ευτυχώς μόλις περπάτησα μερικά μέτρα παραπέρα υψωνόταν η πανεπιστημιούπολη. Όντας λάτρης των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων μελέτησα σπιθαμή προς σπιθαμή τον κάθε χώρο, αναζητώντας κάτι το παράδοξο... και ευτυχώς ανταμείφθηκα!
Κατεβαίνοντας τα σκαλοπάτια της Νομικής σχολής και ακριβώς στο βάθος του μπροστινού πάρκου βρίσκονταν παρατεταγμένοι Ρουνικοί λίθοι ενός απώτερου παρελθόντος. Έχοντας μείνει άναυδος μπροστά στη μικρή αυτή "ανακάλυψή", παρέμεινα αρκετή ώρα απλά κοιτώντας τα μεθυστικά σχέδια των Ρούνων. Στο απαίδευτο μάτι τα σχέδια μοιάζουν απλά ως μυθικά τέρατα κι ακατανόητα σύμβολα, ανάξια λόγου, ωστόσο με έναν κατάλληλο οδηγό πόλεως (δεν χρειάζεται να αγοράσετε κάποιον. Ακριβώς δίπλα στους Ρούνους υπάρχει το θεατρικό ίδρυμα και μουσείο της πόλης. Εκεί μπορείτε να προμηθευτείτε δωρεάν έναν αξιολογότατο οδηγό).
Διαβάζοντας με ηρεμία κάθε χωρίο ξεχωριστά για κάθε λίθο, βλέπουμε να ξετυλίγονται γοργά τα σημαντικότερα "πιστεύω" των Σκανδιναβικών φύλων, αλλά και η διαδοχή τους μέσα στην ιστορία. Από την εποχή των θαλάσσιων τεράτων που προστάτευαν τα μυστικά των μακρινών θαλασσών, στην εποχή της επικράτησης του Χριστιανισμού στον Βορρά. Χρονολογούμενοι από τον 8ο έως τον 12ο αι. μ.Χ., οι ορθόλιθοι στήθηκαν στο συγκεκριμένο σημείο με σκοπό να υπενθυμίζουν στους νέους «το πέρασμα των αιώνων που έρχονται και φεύγουν, λικνιζόμενοι μέσα στις ψυχές μας» (απόσπασμα από το brochure θεατρικού έργου που παιζόταν εκείνη την περίοδο στο τοπικό θέατρο).

Η Πριγκίπισσα Μαργαρίτα και το Στοίχειωμα (;) της
Αφήνοντας πίσω μου την αχλή του παρελθόντος, κινήθηκα προς το κάστρο της πόλης. Αν και σήμερα εξυπηρετεί τις ανάγκες του κοινού ως μουσείο, ο μύθος που το περιβάλει προκαλεί το ενδιαφέρον μυριάδων αναζητητών.
Κατά τη περίοδο της βασιλείας - τυραννίας του Gustav Vasa (1496 - 1560 μ. Χ.), πέρα από τα αδίστακτα μέτρα που περίμεναν τις φτωχές τάξεις, χειρότερη μοίρα περίμενε τη νεαρή ανιψιά του και πριγκίπισσα Μαργαρίτα. Επιθυμώντας η ίδια να ακολουθήσει το Χριστιανισμό, προσβολή ανήκουστη για τον Gustav, προσέφερε κρυφά μεγάλο χρηματικό ποσό στους δημιουργούς της Notre Dame του Παρισιού ώστε να αναγερθεί μεγαλοπρεπής ναός στην πόλη της. Με την αποκάλυψη της είδησης, ο Gustav φυλάκισε ισόβια τη νεαρή πριγκίπισσα στο μπροστινό προπύργιο του κάστρου.
Ο ναός ολοκληρώθηκε σε σύντομο διάστημα αλλά η Μαργαρίτα δεν κατάφερε ποτέ να απολαύσει το δικό της, ουσιαστικά, δημιούργημα. Με τον θάνατο της ο θρύλος του στοιχειώματος του κάστρου διαδόθηκε και επεκτάθηκε με αποτέλεσμα στα χρόνια μας να είναι πασίγνωστος.
Ταυτόχρονα με τη δική μου αναζήτηση στο κάστρο, πρόσεξα δεκάδες ερευνητές με κάμερες στα χέρια να κάνουν λόγο για το στοιχειό του κάστρου. Αν και προσωπικά δεν πειστικά από τον αμφιλεγόμενο αυτό μύθο, πληροφορήθηκα κάτι το αληθινά παράξενο! Σύμφωνα με την καταγεγραμμένη ιστορία της πόλης (δέλτους και βιβλία θα βρείτε στην εξαίρετη δημοτική βιβλιοθήκη) ο Gustav παρόλο που είχε απειλήσει αρκετές φορές ότι θα διέλυε εκ βάθρων την εκκλησία, δεν το έπραξε ποτέ.
Υπάρχουν δύο εκδοχές για τον πραγματικό λόγο που δεν προχώρησε σε πράξεις. Σύμφωνα με την πιο αποδεκτή εκδοχή, ο Gustav εξασφάλισε μεγάλο χρηματικό ποσό μέσω φορολόγησης και καταλήστευσης των ταμείων της εκκλησίας (παρόλη την αντίθεση του απέναντι στον Χριστιανισμό, το σώμα του τάφηκε στην εκκλησία. Η αιτία μπορεί να αναζητηθεί σε πολιτικούς λόγους. Οι απόγονοι του ασπάστηκαν τον Χριστιανισμό επαναθάπτοντας το σώμα του και διαστρεβλώνοντας αρκετά κείμενα, παρουσιάζοντας τον Gustav ως σωτήρα βασιλιά και πιστό στον Θεό. Δυστυχώς το ψεύδος αυτό επιβιώνει μέχρι τις ημέρες μας, αναπαραγόμενο συνεχώς από μίσθαρνους ιστορικούς).
Από την άλλη έχουμε την "αιρετική" εκδοχή της ιστορίας, η οποία θέλει σώμα Ναϊτών ιπποτών να επισκέπτεται κατά διαστήματα τον τύραννο, προειδοποιώντας τον για σκληρά αντίποινα. Είναι γεγονός, ότι τουλάχιστον ένα ολιγομελές σώμα Ναϊτών παραβρέθηκε στην Ουψάλα κατά την ανέγερση του ναού. Σήμερα απ' όλο αυτό τον θρύλο έχει επιζήσει ένα αδιάψευστο σημάδι του στην εκκλησία. Στο βόρειο δεξί (όπως μπαίνετε στο εσωτερικό της) κλίτος της εκκλησίας στέκει αγέρωχος ο πολεμικός εξοπλισμός ενός Ναίτη ιππότη.

Ο Κρυμένος Θησαυρός και η Έδρα των Ναϊτών Ιπποτών!
Ο ναός σήμερα ακολουθεί τον ατυχή δρόμο του Rennes le Chateau. Δεκάδες τυχοδιώκτες καταφθάνουν στην περιοχή οραματιζόμενοι τον εύκολο πλουτισμό, μέσω ανακάλυψης κάποιου θησαυρού κρυμμένου υπό την εκκλησία. Προσωπικά, μελετώντας τις δέλτους της πόλης, δεν κατάφερα να βρω κάποια αναφορά σε θησαυρό, αλλά βρήκα κάτι πολύ σημαντικότερο: τη χρήση του ναού ως διοικητικό κέντρο των Ναϊτών καθ' όλη τη διάρκεια της ύπαρξης τους!
Μάλιστα, σε κάθε ένοπλη εξέγερση του λαού οι δέλτοι γράφουν ακριβώς την ίδια φράση: «το συμβούλιο του Ναού αποφάσισ...». Ψάχνοντας στα εκκλησιαστικά κείμενα της εποχής (απλά "τυραννώντας" τους υπεύθυνους της βιβλιοθήκης με απανωτές ερωτήσεις για μετάφραση χωρίων) ενείδα το αληθινό νόημα της φράσης. Το ιερατείο του ναού ήταν πάντοτε πιστό στον Gustav φοβούμενο την οργή του, ενώ σε καιρούς εξεγέρσεων σφαγιαζόταν από τα αγριεμένα πλήθη.
Με λίγα λόγια, δεν κάνουμε λόγο απλά για φράση του απλού και πιστού στον βασιλιά ιερατείου, αλλά για το σώμα των Ναϊτών ιπποτών. Προς το παρόν, η έρευνα μου είναι απλά εικοτολογική, διότι δεν γνωρίζω σε βάθος τις Σκανδιναβικές γλώσσες ώστε να μελετήσω ουσιαστικά την υπάρχουσα βιβλιογραφία. Όπως και να' χει, ανεξαρτήτως των δικών μου θέσεων, σας προτείνω ανεπιφύλακτα να κάνετε μία στάση στην Ουψάλα. Ποιος ξέρει; Ίσως βρείτε εσείς την απάντηση που κυνηγάμε. Εξερευνήστε!
Αλέξ Γιαννακός