«Η ανάγκη για ύπαρξη μυστικών υπηρεσιών δεν είναι δεδομένη» αναφέρεται πολλές φορές σε συζητήσεις μεταξύ ιστορικών, κάτι που υποδεικνύει ότι το κατασκοπευτικό παιχνίδι που μαίνεται πίσω από κάθε πολεμική σύρραξη ήταν πάντα ένα θέμα αμφιλεγόμενο. Όμως, μόνο ένας υψηλόβαθμος στρατιωτικός ή ισχυρός πολιτικός εν καιρώ πολέμου μπορεί να γνωρίζει την πραγματική τους αξία..
«Δίχως μία αποτελεσματική υπηρεσία πληροφοριών,
ένας συνταγματάρχης είναι κατά ένα μεγάλο μέρος τυφλός και κουφός.»
ένας συνταγματάρχης είναι κατά ένα μεγάλο μέρος τυφλός και κουφός.»
Συνταγματάρχης Earl Alexander
Με τα παραπάνω λόγια κατά νου ξεκίνησα πριν λίγους μήνες να επισκεφθώ μία σπάνια έκθεση στο Λονδίνο που αν και μόνιμη λιγοστοί τη γνωρίζουν. Ο λόγος για την Secret War που εκτίθεται στον 1ο όροφο του Imperial War Museum και ως επί το πλείστον «χάνεται» μέσα στην τεράστια συλλογή του μουσείου.
ΜΙ5 και ΜΙ6: Πρότυπες Μυστικές Οργανώσεις Παγκοσμίως
«Σκοπός της έκθεσης είναι να παρουσιάσει στο ευρύ κοινό μέρος του μυστικού κόσμου της διεθνούς κατασκοπίας και των under cover επιχειρήσεων μέσα από τα μάτια των βρετανικών ειδικών δυνάμεων ΜΙ5 και ΜΙ6», αναφέρει χαρακτηριστικά ο διευθυντής του μουσείου Sir Robert Crawford.
«Έχουμε συγκεντρώσει ένα τεράστιο υλικό που περιγράφει πως οι βρετανικές μυστικές οργανώσεις εξελίχθηκαν από την ίδρυση τους μέχρι σήμερα, τι τεχνολογία χρησιμοποίησαν και πως κατάφεραν να σπάσουν πλήθος κρυπτογραφικούς κώδικες αποσπώντας σημαντικότατες πληροφορίες από εχθρούς του Ηνωμένου Βασιλείου».
Αν και οι βρετανικές μυστικές υπηρεσίες ιδρύθηκαν σχετικά αργά (η Αγγλία ήταν μία από τις λίγες χώρες που εισήλθαν στον 20ο αιώνα δίχως κατασκοπευτική οργάνωση), εντούτοις έως το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο είχαν ήδη καταφέρει να αποτελούν πρότυπο για τις υπόλοιπες χώρες.
Όπως άλλωστε ανέφερε και ο Αδόλφος Χίτλερ: «Αυτό που χρειαζόμαστε είναι κάτι παρόμοιο με τη βρετανική μυστική υπηρεσία: μία οργάνωση που θα κάνει τη δουλειά της με πάθος».
Η Κρυπτογραφική Μηχανή Enigma και Άλλα Σπάνια Εκθέματα
Σ’ αυτές ακριβώς τις οργανώσεις είναι αφιερωμένη η έκθεση Secret War, με πλήθος σπάνιου υλικού από τις μυστικές της επιχειρήσεις παγκοσμίως.
Καθώς περπατάτε μέσα στον ατμοσφαιρικό χώρο της έκθεσης και εισέρχεστε όλο και περισσότερο στο μέχρι πρότινος άγνωστο κόσμο της κατασκοπίας, θα συναντήσετε αποδείξεις σχετικά με τις επιχειρήσεις της MI5 ενάντια σε Ρώσους κατασκόπους που έδρασαν εντός του Ηνωμένου Βασιλείου και Άγγλους πολίτες που συνεργάστηκαν μαζί τους, τα σπάνια αρχεία της υπηρεσίας σχετικά με την πολύκροτη υπόθεση των Κατασκόπων του Cambridge που αποκάλυψε στο ευρύ κοινό το βαθμό που οι Ρώσοι κατάσκοποι είχαν εισέλθει στην Αγγλία αλλά και την αποτελεσματική αντικατασκοπευτική δράση της MI5, το πολύχρονο project The Double Cross System όπου συμμετείχαν ξένοι διπλοί πράκτορες που κατόπιν εκβιασμού αναγκάστηκαν να συνεργαστούν με την MI6, κ.α.
Ανάμεσα στα πλέον σπάνια εκθέματα θα συναντήσετε μία αυθεντική γερμανική μηχανή κρυπτογράφησης Enigma, ένα δοχείο με αόρατο μελάνι που χρησιμοποιούνταν από τους Γερμανούς πράκτορες, συσκευές sabotage και τη θρυλική Minox miniature camera που χρησιμοποιούνταν κατά κόρον κατά το 2ο Π. Π. Επιπλέον, αναζητήστε τα διάφορα access points από όπου μπορείτε να αποκτήσετε πρόσβαση στα αρχεία συγκεκριμένων πρακτόρων και μυστικών επιχειρήσεων των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών.
Η ΜΙ6 στην Ελλάδα και τον Υπόλοιπο Κόσμο
Αφήνοντας πίσω το 1ο μέρος της έκθεσης, θα εισέλθετε σε ένα ημιφωτισμένο δωμάτιο όπου εκτίθενται μοναδικά στο είδος τους στοιχεία σχετικά με τη δράση της MI6 σε διάφορες χώρες του κόσμου, σε Ευρώπη, Αφρική και Ασία, όπως υλικό εκπαίδευσης πρακτόρων, το πλήρες οπλοστάσιο της υπηρεσίας, ντοκουμέντα από τις επιχειρήσεις της, κ.α.
Μην αμελήσετε να αναζητήσετε το αρχείο με αποδείξεις για τη δράση της MI6 στην Ελλάδα, όπου εκτίθενται πλαστές ελληνικές ταυτότητες, χάρτες της Ελλάδας με πληροφορίες για την εκάστοτε επιχείρηση, κ.λπ. Για παράδειγμα, υπάρχει η πλαστή ταυτότητα που χρησιμοποίησε ο πράκτορας F. E. Enright που αιχμαλωτίστηκε στη Λέρο τον Ιανουάριο του 1944, καθώς και τα μοναδικά (που διασώζονται) έγγραφα παράδοσης της Κεφαλλονιάς στους Συμμάχους στις 19 Σεπτεμβρίου του 1944 υπογεγραμμένης από τα ψευδώνυμα Bug και Moth του Μαρίνου και των συνεργατών του.
Λίγο πριν αφήσετε την έκθεση, αφιερώστε λίγα λεπτά για να παρακολουθήσετε δύο οπτικοακουστικά ντοκουμέντα σχετικά με τις θρυλικές επιχειρήσεις Benina Raid και Nomrad των ειδικών βρετανικών δυνάμεων που κατέληξαν στην ανατίναξη μίας γερμανικής αεροπορικής βάσης στη βόρεια Αφρική το 1942 και την απελευθέρωση ομήρων από τρομοκράτες στην Ιρανική Πρεσβεία του Λονδίνου το 1980 αντίστοιχα.
Ανακαλύπτοντας το Μυστικό Πόλεμο...
Αν επομένως θέλετε να δείτε από κοντά το παραπάνω σπάνιο -και μέχρι πρότινος μη προσβάσιμο- υλικό, απλά πάρτε μία από τις γραμμές Bakerloo, Northern και Jubilee του Λονδρέζικου tube και κατεβείτε στη στάση Waterloo. Ακολουθώντας τις κατάλληλες πινακίδες, σύντομα θα δείτε τα δύο κανόνια που «προστατεύουν» την είσοδο του μουσείου.
Έχετε κατά νου ότι το μουσείο παραμένει ανοικτό από τις 10 πμ έως τις 6 μμ (εκτός 24-26 Δεκεμβρίου) με ελεύθερη είσοδο για όλες τις μόνιμες εκθέσεις συμπεριλαμβανομένης της Secret War. Αν όμως κάνετε το κόπο να επισκεφθείτε το Λονδίνο, προσπαθήστε να το συνδυάσετε με επίσκεψη σε μία από τις διάφορες περιοδικές εκθέσεις του μουσείου που κάλλιστα θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν στον «απαγορευμένο» μας κατάλογο.
Μία τέτοια συνάντησα όταν επισκέφθηκα το μουσείο τον περασμένο Νοέμβριο με τίτλο Weapons of Mass Communication: War Posters σχετικά με την προπαγάνδα εν καιρώ πολέμου (διαρκεί έως τις 30 Μαρτίου), ενώ από τις 25 Απριλίου ξεκινάει η Ian Fleming and James Bond που διαρκεί για κάτι λιγότερο από ένα χρόνο και παρουσιάζει τα πραγματικά στοιχεία πίσω από το λογοτεχνικό ήρωα.
νέα παράξενη σειρά
Ο Παράξενος Ταξιδιώτης
Ταξιδεύει σε Απαγορευμένα Μουσεία
Αλήθεια, τι καταλαβαίνετε διαβάζοντας τον τίτλο αυτής της στήλης; Γιατί ένα «μουσείο» μπορεί να είναι «απαγορευμένο»; Απαγορευμένο ως προς τι; Έχει απαγορευτεί η λειτουργία του; Οι γνώσεις που φυλάει αφορούν μία αθέατη, άγνωστη ή διαφορετική πλευρά της ιστορίας; Ή μήπως απαγορευμένο γιατί αποτελεί έναν τόπο όπου ο άνθρωπος έχει εξορίσει στιγμές της ιστορίας του που προσπαθεί πλέον να ξεχάσει; Και με τον όρο «μουσείο», τι εννοούμε; Κατ’ αρχήν, ξεχάστε τη συμβατική έννοια του όρου, ή μάλλον μην την αφήσετε να περιορίσει την αντίληψη σας. Λέγοντας «μουσείο» σε αυτή τη στήλη εννοούμε έναν χώρο που να έχει την ικανότητα να «εκπαιδεύσει» το συνειδητό επισκέπτη, όπως ακριβώς μπορεί ένα συμβατικό μουσείο. Με λίγα λόγια, μπορεί μεν να είναι ένα μουσείο όπως το νοούμε όλοι, αλλά μπορεί να είναι και ένα παρεκκλήσι, ένα ιστορικό θεματικό πάρκο, κάποια στοά, μία πλατεία, ή ακόμα και μία ολόκληρη πόλη. Άρα, ένα «απαγορευμένο μουσείο» είναι ένα μουσείο απαγορευμένης ιστορίας... τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο. Ας ταξιδέψουμε λοιπόν αναζητώντας τα, αναζητώντας την δική τους απαγορευμένη ιστορία...
